1) Niet opgeven en gewoon dóen
Net als bij autorijden, leer je de fijne kneepjes van een bedrijfsvoering pas echt in de praktijk, weet Rochdi Darrazi, CEO van Boldking. “In mijn acht jaar bij McKinsey en tijdens mijn MBA aan INSEAD heb ik ontzettend veel geleerd. Maar door een bedrijf uit het niets op te bouwen, heb ik pas echt ondervonden wat leiderschap is.” Bij gewoon doen en leren in de praktijk, hoort ook niet opgeven, weet Tjark Tjin-A-Tsoi, CEO van TNO. Hij tenniste ooit op hoog niveau. “Daar heb ik het belang van training, doorzettingsvermogen en een positieve mindset geleerd. Of iets slaagt of juist niet, in beide gevallen leer je er iets van.” Ernst Kuipers, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, beaamt het belang van een positieve instelling: “Als je niet optimistisch blijft, stop je ook met het zoeken naar oplossingen.” En ook Cilian Jansen Verplanke, Co-founding Partner bij Karmijn Kapitaal, gelooft sterk in doorzetten en blijven proberen: “Neem niet zomaar ‘nee’ aan. Probeer iets te bedenken waardoor het toch kan. Mijn boodschap aan ondernemers, zeker aan vrouwelijke ondernemers, is dan ook: al zinkt de moed in je schoenen, geef niet op!”
2) Karakter gaat boven ervaring
Levenservaring maakt je wijzer, maar is niet zaligmakend. “Heb je vertrouwen in iemand als persoon? Zie je hem/haar als mens de klus klaren? Dan moet je hem of haar aannemen. Die ervaring komt vanzelf.” Zo begon Marike Bonhof, CFO van Vitens, haar carrière. Deze tip past ze nu zelf ook toe. “Als je als persoon niet uit het goede hout gesneden bent en je moet de uitdagingen van de toekomst oplossen, dan heb je niet veel aan ervaringen uit het verleden.” Door dergelijke kansen kreeg ook Manon van Beek, CEO van TenneT, de kans om enorm te groeien. “Sander van ‘t Noordende, die me aannam bij Accenture, heeft me meer dan eens in het diepe gegooid, waardoor ik mijn grenzen heb kunnen verleggen. Ik weet nog dat ik van leiding geven aan vijftien mensen, naar vijfhonderd mensen ging. Als iemand je een duwtje geeft, blijk je het ineens wel te kunnen.” Dat leeftijd en ervaring niet alles zijn, weet ook Nikki Trip, mede-initiatiefnemer van commissie 2100 en voorzitter van Stem op een Jongere. “In het begin, toen ik nog niet vaak met bestuurders sprak, heb ik me weleens te klein gemaakt. In bestuurskamers tref je nou eenmaal vrij dominante mensen. Inmiddels heb ik geleerd dat ik niet zomaar door andere mensen mijn ruimte moet laten afpakken.”
3) Werk samen en maak waar
Jolanda Spoel, directeur van het Bijlmer Parktheater, heeft weinig conflicten op de werkvloer en dat wijdt ze aan haar manier van leidinggeven. “Ik ben van het coachend leiding geven. Ik werk graag vanuit de krachten van mensen zelf, in plaats van hen in een keurslijf te dwingen. Ik omring me met anderen die sterk in hun schoenen staan en een bak kennis, kunde en visie meebrengen op hun gebied. Het is aan mij om te luisteren en met de juiste keuzes op het juiste moment de koers te bepalen.” Samenwerking en met elkaar door één deur kunnen, is ook voor Ernst Kuipers belangrijk: “Zeker in een langdurige (crisis)situatie moet je continu met elkaar optrekken. De buitenwereld heeft er ontzettend weinig aan als partijen ruziënd over tafel rollen.” Conflicten ontstaan vaak omdat iemand iets snel wil, terwijl je zelf werkt met een andere horizon, weet Manon van Beek. “Het helpt dan om terug te gaan naar het doel: wat zijn we hier met elkaar aan het doen? Wat is de visie? Continu werken aan vertrouwen helpt om conflicten te voorkomen en te herstellen. Dat vertrouwen bouw je op door hele kleine dingen, door elke dag gewoon te doen wat je zegt.”
4) Scheidt inhoud van emotie
”Als je een fout hebt gemaakt moet je dit toegeven. Je kop in het zand steken heeft geen enkele zin”, weet Kirsten Schuijt, directeur van WWF Nederland. “Als je in ingewikkelde gebieden zit, krijg je altijd kritiek. In een lastige situatie ben ik op m’n krachtigst en groei ik het meest. Ik heb deze baan niet om op de winkel te passen, er moet wat gebeuren, er moet beweging in zitten. En een crisis, of een conflict, dat is natuurlijk beweging. Rust bewaren terwijl iedereen iets van je wil, overzicht houden, rationeel nadenken en je niet laten meeslepen door meningen uit de buitenwereld. Daarmee kom je een heel eind.”
5) Gras groeit niet door eraan te trekken
Guido Braam, mede-eigenaar van Powered by Meaning, probeert als ondernemer problemen op te lossen rondom grondstoffen en milieu. Inmiddels weet hij dat hij niet alles alleen kan doen. “Mijn probleem was altijd dat ik dacht dat alles maakbaar was. Als iets niet lukt, linksom of rechtsom toch proberen, nog harder werken. Ik ben erachter gekomen dat dit niet klopt. In 27 jaar ondernemen heb ik zoveel meegemaakt, van vergissingen en teleurstellingen tot dingen die vanzelf goed komen. De relativiteit van mijn eigen inbreng zien, geeft rust. Ik hoef niet de hele wereld in mijn eentje te veranderen en me eigenaar van elk probleem te voelen.”
6) Kijk ook naar de wereld om je heen
Mirwais Momand, CEO van zuivelbedrijf Mido Dairy, wilde banen creëren in Afghanistan en ervoor zorgen dat er minder producten geïmporteerd hoeven te worden. “Financieel gewin is niet mijn grootste drijfveer. Sociaal ondernemerschap betekent dat je bedrijf niet alleen gericht is op geld verdienen, maar dat je iets organiseert wat goed is voor de wereld.” Ook voor Rochdi Darrazi is maatschappelijk ondernemen belangrijk. “Via onze Grow Back Foundation helpen we jonge mannen uit lagere sociaaleconomische milieus met ‘ondernemend zijn’. We brengen ze o.a. vaardigheden bij die ze niet op school leren, zoals het effectief indelen van je dag of omgaan met conflicten en emoties. Zo helpen we ze een deel van de ladder op, al is het maar de eerste trede. Mijn droom is dit op te schalen in heel Europa. Want wat je ziet in Amsterdam speelt ook in Parijs, Marseille of Berlijn.”
Fotografie: Pieter Bas Bouwman