Hoe leg je aan een kind uit wat je doet?
Ik zorg ervoor dat er minder afval in Nederland komt, en dat we van het afval dat er is nieuwe spullen kunnen laten maken. Boodschappenmandjes, nieuwe fietsen. We doen bedrijfsafval; huis-aan-huisafval doen de gemeentes, en die doen dat heel goed. Wat wij belangrijk vinden, is dat we ook iets met het afval kunnen doen. Een bijdrage leveren aan een duurzame wereld. Alleen ophalen en dan afleveren bij een verbrandingsoven vinden wij daarom niet zo interessant. Vroeger werd het afval gewoon gestort – in Spanje gaat nog steeds bijna de helft van het afval de grond in. In Nederland zijn we al best ver door afval te verbranden. Dan haal je er tenminste nog warmte en elektriciteit uit. Maar inmiddels denken we: waarom zou je dingen verbranden die je ook opnieuw kunt gebruiken?

Wat is de moeilijkste beslissing die je ooit hebt moeten nemen?
Het doorvoeren van een grote reorganisatie. Rationeel ben ik er vaak snel uit: dit is nu nodig, zo gaan we het doen. Maar uiteindelijk heeft het een grote impact op alle medewerkers. Niet alleen op de collega’s die hierdoor hun baan verliezen, maar ook op de rest van de organisatie. Ik hecht er veel waarde aan dat dit transparant en eerlijk verloopt, met de juiste aandacht voor de collega. Je moet ook verder met de mensen die mogen blijven. Want die denken: als je opeens kunt horen dat het voor jou ophoudt, wat zegt mij dat dit niet morgen met mij gebeurt?

Hoe ben je de afgelopen tien jaar veranderd?
Ik denk dat ik me tegenwoordig kwetsbaarder kan opstellen en kan zeggen dat ik het af en toe ook niet weet. Vijftien jaar geleden dacht ik toch vaak: ik zit niet voor niks op deze plek, ik moet het toch wel weten.

‘Luister vaker naar je hart en minder naar je hoofd’

Wat is het beste advies over leiderschap dat je ooit hebt gekregen?
Dat waren er twee. De eerste kwam van een senior-collega, die zei: wees nieuwsgierig. Ga op zoek naar het waarom. Probeer te begrijpen wat medewerkers en klanten motiveert, zodat je beter aan kunt sluiten bij wat nu echt het probleem is of wat er nodig is. Het andere advies is van veel later datum, van een leiderschapstraject van Ebbinge, toen Anita te Water tegen me zei: luister vaker naar je hart en minder naar je hoofd. Soms gaat mijn hoofd zo hard, en krijg ik daar helemaal geen energie van, raak ik juist geïrriteerd. Dat kun je overcompenseren door nóg harder te gaan werken, maar je kunt ook zoeken naar meer balans en rust in je eigen leiderschapsstijl. Mensen zien het als je authentiek bent, en dat heeft alles met je hart te maken. Als hoofd en hart meer op één lijn liggen, word je veel geloofwaardiger.

Wanneer heb je dit voor het eerst concreet toegepast?
In december vorig jaar hebben we een dodelijk ongeval gehad op één van onze locaties. Mijn eerste neiging was om meteen te gaan werken aan nog betere protocollen en veiligheidsmaatregelen. Je wilt ervoor zorgen dat alles in het werk wordt gesteld om te voorkomen dat zoiets nog een keer gebeurt. Maar toen realiseerde ik me: ik zit hier met een knoop in mijn maag. Iederéén was van de leg. Dus toen heb ik een online bijeenkomst belegd met alle werknemers, direct de dag na het ongeluk, en verteld wat het met mij deed. Ik heb de boodschap afgegeven: let een beetje op elkaar, de rest komt wel.

Hoe haal je het beste in anderen naar boven?
Mijn stijl is mensen te prikkelen, uit te dagen en vragen te stellen. Als iemand met een voorstel bij mij komt, probeer ik ze daarop te challengen. Dus er niet van alles aan toe te voegen, maar ervoor te zorgen dat ze denken: is dit nu echt van mij, wat vind ik er nu zelf van? Ik ben ervan overtuigd dat de meeste mensen deugen, maar dat betekent ook dat ik vaak denk: jij kunt zoveel meer.

‘Ik ben nooit de barricaden opgegaan, maar ik ben wel activistisch van nature’

Wat is voor jou absoluut niet onderhandelbaar?
Inleveren op veiligheid. Als een chauffeur ergens komt en zegt: er staat hier een lading gevaarlijk afval die niet aan de normen voldoet, en een planner zegt: leuk en aardig, maar we moeten door… Dat probeer ik eruit te krijgen. Dat gevaarlijke afval blijft dus gewoon staan. Als anderen dat onder die condities mee willen nemen, doen ze dat maar, maar ik wil dat elke medewerker weet dat zijn of haar veiligheid het allerbelangrijkste is. Op de korte termijn kost dat misschien geld, maar ik ben ervan overtuigd dat dat zich uiteindelijk terugbetaalt.

Heb je weleens gedemonstreerd?
Ik ben nooit de barricaden opgegaan, maar ik ben wel activistisch van nature. Op een gegeven moment was ik in de handel en verwerking van palmolie terechtgekomen. Als commercieel directeur kun je dan denken: goede handel, maar ik ben bestuurslid geworden van de Ronde Tafel voor Duurzame Palmolie. Met Greenpeace, Oxfam Novib en andere partijen zijn we gaan kijken naar de plantages, dat er geen regenwoud voor wordt gekapt, of er goed voor het personeel wordt gezorgd. We zijn met de plantagehouders gaan praten: als je zaken met ons wilt blijven doen, dan moet het hier anders. Dat hoeft wat mij betreft niet uit moreel-ethische motieven, doe het desnoods uit financieel-economische motieven, maar het moet wel beter.

Van welke eigenschap van jezelf zou je graag afscheid nemen?
Ik heb vaak de behoefte aan te geven dat ik ergens iets van weet of iets van vind. Tien jaar geleden zei mijn baas dat tegen mij: Marc, je bent superslim, je bent sociaal heel handig, je komt halverwege een complex probleem al met de juiste vragen. Maar houd nou gewoon eens even je mond en geef de rest van de kamer de kans om er iets van te vinden. Dat was niet leuk om te horen, nee, maar wel een uitdaging om daar iets mee te doen.

Als je één wet mocht invoeren, wat zou die bepalen?
Dat je niets mag verbranden wat je ook kunt recyclen. Kijk, wij hebben geen eigen verbrandingsoven, maar als je die installaties hebt, dan wíl je verbranden. Voor die bedrijven is het lastig om zelf te veranderen, daar heb je een overheid voor nodig. In Vlaanderen is dat gebeurd, daar mag je niets verbranden wat je ook kunt recyclen. Daar is voorgeschreven hoeveel hout er maximaal verbrand mag worden, hoeveel plastic… Dat helpt enorm.

Wat zou je graag doorgeven of nalaten?
Ik hoop een bedrijf achter te laten van 3500 ambassadeurs die allemaal geloven dat ze de wereld wat beter kunnen maken. Dat klinkt misschien idealistisch en suf, maar zo is het. Ik spreek mensen graag aan op hun inzicht en vakbekwaamheid, dus soms vraag ik chauffeurs mee te denken over welke routes het beste zijn om bijvoorbeeld schoon en droog afval apart te kunnen ophalen en wegbrengen, zodat je dat kunt recyclen. Uiteindelijk hoop ik dat elke medewerker van ons bedrijf denkt: ik kan ook bijdragen aan een betere wereld.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Interview: Vera Spaans | Fotografie: Pieter Bas Bouwman