Het leiderschap van Jacqueline Bongartz-Dorrepaal, CSBIO

‘Corona trof het Stedelijk als een aardbeving’

het-leiderschap-van

Wat voor leiderschap verwachten we van een Chief Financial Officer? Anita te Water van Ebbinge sprak met Jacqueline Bongartz-Dorrepaal, zakelijk directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam.

In welke transitie speelt jouw werk zich af?
Onze sector is natuurlijk hard door corona getroffen. Toen de eerste lockdown begon, op 13 maart, gingen de deuren van het Stedelijk dicht. Terwijl we normaal zeven dagen per week, het hele jaar door, geopend zijn. Geen publiek meer en bijna alle medewerkers thuis, dat was voor ons een aardbeving. Ik werkte er nog maar drie maanden als zakelijk directeur toen deze crisis toesloeg.

Hoe overleef je als museum een crisis als deze?
Een museum als het onze heeft drie inkomstenstromen. Ticketverkoop zorgt voor tussen 25 en 30 procent, de rest komt uit subsidie en de categorie sponsoren, vrienden, begunstigers en fondsen. Dit jaar hebben we ondersteuning gekregen vanuit het Rijk, het Mondriaanfonds en de gemeente, dat compenseert gelukkig een deel van de weggevallen inkomsten. Maar we weten nog niet of ook volgend jaar steunpakketten te verwachten zijn. De grootste uitdaging is dat je in een museum je kosten niet zo makkelijk op- en afschaalt. Kosten als beveiliging, onderhoud en verzekeringen lopen gewoon door. Wel hebben we onze uitgaven kunnen managen door bijvoorbeeld bepaalde tentoonstellingen te verschuiven.

Wat is voor jou het grootste verschil tussen werken in het bedrijfsleven en de publieke sector?
In de private sector werk je primair aan winstmaximalisatie, in de publieke sector is dat niet zo. Wij hebben een brede reeks van niet-financiële doelstellingen waaraan we moeten voldoen. We willen een kwalitatief hoge artistieke inhoud brengen. Dat is totaal anders dan nadenken over hoe je je omzet kunt verhogen of kosten kunt reduceren. De waarde die wij als museum aan de samenleving bieden is maar gedeeltelijk meetbaar. Een tentoonstelling met meer bezoekers is bijvoorbeeld niet per se een betere tentoonstelling.

Wat is het verschil tussen een zakelijk directeur en een CFO?
Bij het Stedelijk ben ik niet alleen verantwoordelijk voor finance maar ook voor facilitair, ICT, HR, evenementen, het projectbureau en juridische zaken. Een van de eerste dingen die me te doen stond toen ik 1 december 2019 bij het Stedelijk binnenkwam was het meeschrijven aan het Kunstplan, onze subsidieaanvraag voor de periode ´21-´24. Dit deed ik samen met de artistiek directeur Rein Wolfs, die tegelijk met mij begon. De artistieke visie en de financiële onderbouwing voor het Stedelijk Museum in één document. Eind februari was het klaar, het was meteen een hele intensieve start. En daarna kwam dus Corona.

Wat maakt volgens jou een goede leider?
Als metafoor: een tuin wordt alleen mooi als hij is aangelegd op basis van een goed overkoepelend plan. Een goede leider zorgt dat er een plan is, en is in staat om de mensen die voor hem of haar werken te laten bloeien. Daarvoor is het ook nodig dat je als leider geregeld water geeft. En hier en daar ´bijknipt´, want ook daar ontstaat groei door. Ik geloof totaal niet in één keer in een half jaar een beoordelingsgesprek. Als iets niet lekker loopt moet je dat meteen bespreken en je verdiepen in de mens die tegenover je zit.

Wat is een bepalend moment geweest in je carrière?
Ik ben overgestapt als partner bij KPMG Consulting naar Financieel Directeur bij een onderdeel van VolkerWessels. De overgang van een veilige plek waar je weet hoe alles werkt naar een volledig nieuwe omgeving, in dit geval de bouw, dat zijn altijd momenten waarop je ongelooflijk veel leert. Je ontdekt kwaliteiten in jezelf waarvan je je misschien niet bewust was. Mijn les is: je kunt veel meer dan je denkt. Ik kan iedereen aanraden zo nu en dan zo’n stap te maken, omdat het je een nieuwe dosis energie en groei geeft.

Wat zou een betere afkorting zijn dan CFO?
Ik heb altijd op de grens van business en finance geopereerd. Je moet dicht tegen de business aanzitten en je analytische kant gebruiken. Een CFO moet de bewaker van de lange lijn zijn. Daarom zou ik kiezen voor Chief Strategic Business Intelligence Officer: CSBIO.

Wat is jouw eigen culturele consumptie?
Behalve van moderne kunst ben ik ben ook een groot liefhebber van toneel. Dat kan me zo ontroeren. Na een goed stuk kom je buiten met nieuwe inspiratie. Het laatste toneelstuk dat ik gezien heb was Flight 49 van Internationaal Theater Amsterdam. Ik heb een grote behoefte aan schoonheid. Die schoonheid hoeft niet per se mooi te zijn, als je begrijpt wat ik bedoel. Mijn stap naar het Stedelijk heeft daar ook mee te maken. Toen ik bij Blokker wegging wilde ik echt iets anders dan zeg maar “plastic bakjes”. Ik vind het nu vooral belangrijk om iets te doen wat relevant is voor de maatschappij.

Geschreven met medewerking van Ebele Wybenga, fotografie van Pieter Bas Bouwman.