Coen de Ruiter: ‘Geef mensen direct je volle vertrouwen, niet stap voor stap’

Ebbinge stelt leiders van vandaag en morgen de vragen die er echt toe doen. Deze keer Coen de Ruiter, algemeen directeur van Greenchoice.

echte-vragen

Wat was je eerste baantje?
Ik heb als student met windkracht zeven door de Rotterdamse wijk Pendrecht gelopen, met om mijn nek een sandwichboard om reclame te maken voor een casino. Meer succes had ik met bijles wiskunde en economie, dat deed ik als scholier al. Het is prachtig bij iemand het licht te zien aangaan, die dan vervolgens een voldoende haalt. Je moet de ander in staat stellen het zelf te doen. Empowerment, dat is altijd de rode draad geweest in mijn carrière.

Hoe leg je aan een kind uit wat je doet?
Toen mijn werk ging om fast moving consumer goods, zoals die van Unox in mijn Unilever-tijd, kon ik producten in het schap laten zien. Toen ik directeur was van Max Havelaar vertelde ik mijn kinderen dat ons keurmerk op een pak koffie betekende dat de boer eerlijk betaald had gekregen. Nu ik algemeen directeur van Greenchoice ben kan ik zeggen: we zorgen dat de stroom die uit de windmolen komt bij jou thuis de ijskast laten draaien.

Waar ben je trots op?
Toen ik bij Apenheul binnenkwam als directeur dacht ik ‘dit gaat failliet’. Dat hebben we kunnen omdraaien. Het is niet alleen financieel helemaal goedgekomen maar we zijn ook door het publiek gekozen als het leukste uitje van Nederland.

Wat wil je veranderen aan de status quo?
Steeds meer mensen en bedrijven kiezen voor groene stroom. Ze begrijpen dat dat belangrijk is. Toch is van de in Nederland opgewekte stroom maar 15 procent duurzaam. Het is dus belangrijk te weten waar je stroom vandaan komt. De productie van in Nederland opgewekte duurzame stroom moet versnellen. Daar wil ik keihard aan werken.

Waar lig je van wakker?
Het allergrootste probleem dat we op dit moment hebben is de opwarming van de aarde. Ik wil bijdragen aan de strijd hiertegen en ik hoop dat we straks weer koude winters hebben. Wist je dat zelfs de Unox nieuwjaarsduik een gevolg is van klimaatverandering? Die mutsen waren oorspronkelijk bedacht voor de Elfstedentocht, die sinds 1997 nooit meer door ging.

Aan wie heb je je carrière te danken?
Mijn economieleraar zag organisatietalent in me en vroeg me als voorzitter van een commissie op school die een groot internationaal hockeytoernooi organiseerde. Vanaf dat moment ben ik altijd voorzitter geweest van allerlei dingen. Van leerlingenbestuur tot de Senaat van het corps in Rotterdam. Een van mijn kwaliteiten is dat mensen graag bij me in de buurt zijn en me hun vertrouwen geven.

Hoe hebben je ouders je gevormd?
Mijn moeder was docent Nederlands en geeft op haar 76ste nog steeds bijles. Mijn vader gaf les op de lerarenopleiding. Mijn ouders gaven me het voorbeeld dat werk niet alleen voor jezelf interessant moet zijn maar dat je ook de maatschappij verder kunt helpen. Ze vonden het prima dat ik bij Unilever startte, maar begrepen — denk ik — niet meteen waarom. Zestien jaar geleden besloot ik: ik wil werken bij bedrijven die commercie en missie combineren. Toen belandde ik bij Max Havelaar.

Wat doe je als jouw koers botst met die van iemand anders?
Je moet met elkaar in gesprek blijven, dat is niet hetzelfde als pleasen. Je kunt op beslissingen uitkomen waar niet iedereen het mee eens is, maar het gaat om de manier waarop je mensen in deze keuze meeneemt. Bij Max Havelaar botste ik met licentiehouders die ons keurmerk —in overleg met mijn voorganger — als merk voor hun producten waren gaan gebruiken. Maar als je zelf gezien wordt als producent kun je anderen niet meer onafhankelijk beoordelen. Ik wilde dat dus weer terugdraaien. Dit lukte door te blijven uitleggen waarom het strategisch een verkeerde keuze was.

Van welke tegenslag heb je het meest geleerd?
In de selectieprocedure voor mijn baan bij Apenheul was alleen genoemd dat er ‘een klein verliesje’ gemaakt was. Toen ik eenmaal begonnen was als directeur bleek dat er financieel zwaar noodweer was. Eerst voelde ik paniek, daarna realiseerde ik me: deze situatie is niet door mij veroorzaakt. Níemand weet precies hoe we dit goed kunnen krijgen. Ze hebben mij gekozen omdat ze denken dat ik het kan, dus doe ik het zoals ik denk dat het goed is. Het enige wat ik kan doen is mijn stinkende best. Dat inzicht was een bevrijding.

Wat is het beste advies over leiderschap dat je ooit hebt gekregen?
Niall FitzGerald, in de jaren negentig CEO van Unilever, stuurde een videoboodschap naar al zijn medewerkers. ‘Bring your whole person to the job,’ zei hij hierin. Wat hij bedoelt: neem je eigen overtuiging mee naar je werk, beperk je niet tot wat je denkt dat het bedrijf van je wilt horen.

Wat maakt jou een goede leider?
Bij mijn afscheid als directeur van Independer zei een van mijn collega’s: je hebt de eigenschap dat je mensen meteen vertrouwen geeft. De meeste mensen zitten zo in elkaar dat je eerste stapje voor stapje vertrouwen moet winnen. Ik draai het om. Ik geef je vertrouwen tot je het beschaamt. Dat zorgt voor een enorme versnelling in het begin. Medewerkers voelen zich verantwoordelijker, zijn intrinsiek gemotiveerd en presteren meer.

Waar kun je een uur over praten op een podium?
Leiderschap en apen, daar heb ik ontzettend veel lezingen over gehouden. Je houdt mensen een spiegel voor, want apen vertonen ongepolijst gedrag. Het interessante van apen is dat ze veel verschillende leiderschapsstijlen kennen, afhankelijk van hun natuurlijke omstandigheden. Tegenover de zilverrug bij de gorilla’s heb je het collectief leiderschap van vrouwen bij bonobo’s. Sowieso zijn bij veel apensoorten vrouwen de baas en dienen mannen vooral voor de bevruchting. Bij orang-oetans is de leider meer een dorpsoudste, die net als onze koning voor rust zorgt maar eigenlijk niets te zeggen heeft.

Je mag een miljoen weggeven. Waar gaat het naartoe?
Ik zou het geven aan organisaties als Commonland en Justdiggit. Ze doen aan regeneratie van verwoeste natuur en bieden een economische perspectief aan de mensen die daar wonen.