Dit interview werd eerder gepubliceerd door Fambizz

Dat de kinderen de zaak overnemen is allang geen vanzelfsprekendheid meer. Andere interesses zijn daarvan de oorzaak, maar ook de cijfers werken niet altijd mee; in slechts één van de drie gevallen pakt een overname door de kinderen goed uit, blijkt uit onderzoek. Steeds vaker kiezen bedrijven ervoor om bijvoorbeeld een Raad van Commissarissen aan te stellen, die een klankbord vormt voor familie en directie en toezicht houdt op alle belangen.

“Bij alle vraagstukken rondom opvolging of invulling van sleutelfuncties kunnen we helpen”, licht Paul van Dam toe. Hij is partner en mede-eigenaar van Ebbinge. Michelle le Cuivre, Paul en collega’s uit het Ebbinge Familiebedrijventeam bedienen de dga- en familiebedrijven. Maar wat maakt mensen zoeken voor familiebedrijven nu zo anders dan zoeken voor andere ondernemingen?

Paul: “Er spelen bij familie-ondernemingen vaak sterke waarden, die men ook koestert. De lange termijn speelt een grote rol. Er is een ontstaansgeschiedenis, een verhaal. In een beursgenoteerde onderneming zit het management er vaak maar een paar jaar. Bij een familiebedrijf hebben ups en soms downs in het verleden invloed gehad op de leiding, familie en hun omgeving. Ik zie er vaak een mooi boekwerk liggen over de geschiedenis van het bedrijf. De verbinding met de geschiedenis vind je minder snel bij een corporate. Daar heeft de CEO in de regel minder kijk op met wat er in het verleden zoal gebeurd is”.

Niet verkocht aan de duivel

Het invullen van een positie binnen een familiebedrijf komt vaak ook niet voort uit een directe vraag, weet Le Cuivre: “Het gaat veelal wel om opvolgingsvraagstukken, toch is de werkelijke vraag in aanvang nog niet altijd helder. Of de echte vraag ligt nog verstopt onder andere kwesties.

De eigenaar kan dan zomaar met de vraag komen: moeten we toch verkopen of blijven we eigenaar? En wat wordt onze rol als familie met een nieuwe leider van buiten? Moeten we een RvC of RvA aanstellen, terwijl de familie eigenaar blijft? Wat wordt er gemist als de dga meer afstand neemt, welke ruimte ontstaat er dan? En wat gaat het familielid doen na zijn of haar vertrek, welke invloed heb je dan? Talloze vragen die vaak opkomen als we elkaar spreken. Gesprekken bij familiebedrijven nemen zo vaak interessante wendingen.”

Bij private equitybedrijven gaat het vaak over zaken als strategie, EBITDA, groei. Een familiebedrijf kijkt vooral naar de samenwerking met een dga of andere familieleden. Wanneer beslist een nieuw directielid, waar heeft de familie nog een stem? Het is goed om de nieuwe rol van de dga te bepalen; hoe krijgt hij of zij de ervaring mee en hoe staat de familie toch niet in de weg, benadrukt Van Dam.

Waar lig je wakker van?

Bedrijfsopvolging of de installatie van een nieuw directielid blijft hoe dan ook maatwerk.

Van Dam: “Vaak begint een gesprek met ‘ik ben nu begin zestig en ik zoek een opvolger’. We willen dan graag horen waar iemand tevreden over is of wakker van ligt. De vraag is dan ook wat de ondernemer zelf gaat doen de komende tien jaar? Is het vermogen veiliggesteld? Wat vindt de familie ervan? Neem bijvoorbeeld een broer of zus die indertijd níet is gevraagd in de leiding te komen nu wel de rol op zich? Dan komt de diepere laag van het bedrijf te voorschijn.”

Welke oplossing ook gekozen wordt, als gesprekspartner is het belangrijk om te weten waar een onderneming nu staat, wat er beter kan en wat dat vraagt van de leiding. Je moet begrijpen wat er speelt in de hoofden van de betrokkenen, benadrukken Le Cuivre en Van Dam. En dat kan zomaar wat anders zijn dan ‘ik zoek een nieuwe CEO die mij moet opvolgen’.

Kleine vijver

De consultants van Ebbinge begeleiden op deze manier zo’n 25 bedrijfsopvolgingen per jaar. Daarbij komen nog eens tientallen opdrachten voor de invulling van allerlei andere functies. Ook directieleden zijn in deze tijden schaars, en dat maakt het werk ook interessant, zegt Le Cuivre. “Maar niet onmogelijk. De vijver is iets kleiner en het luistert nauw om de juiste persoon om de juiste plek te krijgen. Niemand wil natuurlijk concessies doen. We gaan ook niet voor de quick win, over vijf jaar moet iedereen nog steeds blij zijn. Het vraagt ook tijd om het goede gesprek te voeren en om bij de juiste persoon uit te komen. Schaarste is een extra uitdaging.”

Een vraag uit de markt kan complex zijn, zo weten ze bij Ebbinge. “We zochten voor een onderneming onlangs een directeur R&D, terwijl R&D bij de familie juist in het DNA zit. Zo’n positie ligt dus heel gevoelig. Het is een heel mooi bedrijf, toch heeft een nieuwkomer wel heel specifieke bagage nodig. Naast de harde skills kijken we natuurlijk ook naar het complete plaatje; kan iemand ook wat anders bieden dan de familie al doet? Teveel van hetzelfde is immers ook niet goed. En hoe valt het gedachtegoed van de nieuwe directeur bij de familie? In deze processen zijn wij altijd de vertrouwenspersoon, en is het essentieel om open vragen te stellen en vertrouwen te winnen. Het kunnen immers soms ook spannende vragen zijn voor de opdrachtgever.”

The School of Leadership

Ebbinge zoekt verdere verdieping in kennisontwikkeling. Human capital gaat niet alleen over het binnenhalen van mensen, maar ook over het ontwikkelen van modern leiderschap. Van Dam: “Daarvoor hebben we onze School of Leadership opgericht, voor commissarissen, directieleden en toezichthouders. Dat gaat over leiderschapsontwikkeling, je eigen persoonlijke ontwikkeling. We bieden leergangen, leiderschapsreizen en -trainingen, individueel en met teams”.

De activiteiten van Ebbinge worden vormgegeven aan de hand van de vier nieuwe kernwaarden van het bedrijf Samen, Aandacht, Goed en Anders. “Hier werken geen eenlingen, we werken intensief samen, met elkaar en met de klant. We geven aandacht, tonen interesse en investeren tijd. Daarbij moet de lat hoog liggen, in alles wat we doen, het moet wel goed zijn. De waarde Anders betekent dat we steeds maatwerk bieden, ons aanpassen aan veranderende situaties. Samen heet dit SAGA. Ebbinge heeft mede door haar hechte cultuur en eigen aanpak een sterke marktpositie opgebouwd, en die willen we graag verbreden en verdiepen.”